کتاب ها » تحلیل گفتمان ادبیات منظوم عاشقانه و تعلیمی فارسی (بررسی موردی سعدی، ابتهاج و ملا علی فاخر) /کد 552
| نویسنده | آناهیتا پرتوی و حسین قاسمی |
| ناشر | ساکو |
| تعداد صفحات | ۱۳۰ |
| قیمت | ۷۵,۰۰۰ تومان |
پیشگفتار
تحلیل گفتمان می‌کوشد تا نظام وآرایش متنی عناصر زبانی را مطالعه کند. بنابراین، واحدهای زبانی نظیر مکالمه‌ها یا متون نوشتاری را بررسی می‌کند. کتاب حاضر با هدف تحلیل گفتمان اشعار عاشقانه (غنایی) و تعلیمی زبان فارسی انجام شده است تا شیوه‌های بازنمایی مفاهیم در این دو گفتمان و نیز خرده‌گفتمان‌های موجود در آنها را در قالب نظام گذرایی مورد کنکاش قرار دهد. به منظور بررسی گفتمان عاشقانه غزلیات عاشقانه سعدی و ابتهاج به عنوان دو شاعر نامدار از دو دورة زمانی مختلف انتخاب شده‌اند. همچنین به منظور بررسی گفتمان تعلیمی و نیز چگونگی مفهوم‌سازی «غم» به عنوان مفهومی رایج در این گفتمان، اشعار تعلیمی «ملاعلی فاخری» فقیه و ادیب نامدار قرن ۱۳ هجری و دو اثر منظوم وی به نام‌های «گزیده اشعار» و «گزیده مرثیه» انتخاب شده است. به این ترتیب این کتاب در پی پاسخگویی به این پرسش‌ها است که:
۱- کدام یک از انواع فرایند بیشترین کاربرد را در بازنمایی مفاهیم و تجارب در گفتمان عاشقانه و تعلیمی بر عهده داشته‌اند؟
۲- اشعار عاشقانه سعدی و ابتهاج چه تفاوت‌هایی را در شیوه بازنمایی گفتمان عاشقانه نشان می‌دهند؟
۳- بازنمایی گفتمان تعلیمی در گزیده اشعار و گزیده مرثیه چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟
۴- مفهوم‌سازی غم در گفتمان غنایی به چه شیوه‌هایی صورت گرفته است؟
فرضیه‌های این پژوهشی که این کتاب دنبال می‌کند به این صورت بود که:
۱- فرایند‌های اصلی مادی، ذهنی و رابطه‌ای بیشترین کاربرد را در بازنمایی گفتمان‌های عاشقانه و تعلیمی به عهده دارند اما میزان توزیع انواع فرایند در این گفتمان‌ها با یکدیگر متفاوت است.
۲- سعدی و ابتهاج با کاربرد‌های متفاوت از انواع فرایند گفتمان عاشقانه را در اشعار خویش بازنمایی کرده‌اند.
۳- بازنمایی گفتمان تعلیمی با استفاده از انواع فرایند در گزیده اشعار و گزیده مرثیه به شیوه‌ای مشابه صورت گرفته است.
۴- ملا فاخر به منظور بازنمایی مفهوم «غم» در اشعار تعلیمی خود از حوزه‌های مبدأ گوناگونی و با بسامد متفاوت بهره گرفته است.
به منظور پاسخگویی به سؤالات، پیکره‌ای از اشعار سعدی، ابتهاج و ملافاخر از منابع مختلف مورد بررسی قرار گرفتند. سپس این اشعار در چارچوب تحلیل گفتمان نقش‌گرا و با استفاده از رویکرد دستور نقش‌گرای نظام‌مند مورد تحلیل قرار گرفتند. همچنین به منظور مشخص نمودن شیوه‌های مفهوم‌سازی «غم» در اشعار تعلیمی از نظریه استعاره مفهومی معاصر لیکاف و جانسون (۱۹۸۰) استفاده شد. نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهد که در گفتمان‌های عاشقانه و تعلیمی فرایند‌های اصلی مادی، رابطه‌ای و ذهنی بیشترین کاربرد را داشته‌اند. همچنین در بازنمایی گفتمان عاشقانه سعدی از فرایند‌های ذهنی و بیانی بیشتر از ابتهاج استفاده کرده است. در حالی که کاربرد فرایند‌های مادی، وجودی و رفتاری در غزلیات ابتهاج بیشتر است. از سوی دیگر در بازنمایی گفتمان تعلیمی ملا فاخر در گزیده مرثیه از فرایند‌های فرایند‌های مادی، رفتاری و وجودی بیشتر از گزیده اشعار استفاده کرده است. درحالی‌که کاربرد فرایند‌های بیانی، رابطه‌ای و ذهنی در گزیده اشعار بیشتر از گزیده مرثیه است. به علاوه در مفهوم‌سازی «غم» در این گفتمان ۱۷ نام‌نگاشت متفاوت شناسایی شد که در این بین استعاره مفهومی [غم نیرو است] با 25% بیشترین نقش را در مفهوم‌سازی «غم» در گفتمان تعلیمی بر عهده داشته است. به این ترتیب فرضیه‌های اول، دوم و چهارم تایید شدند و فرضیه سوم تایید نگردید. بر اساس نتایج به دست آمده مشخص گردید که رویکرد تلفیقی تحلیل گفتمان نقش‌گرا و معنی‌شناسی شناختی روشی کارآمد به منظور بررسی گفتمان‌های عاشقانه و تعلیمی ادبیات فارسی است و همچنین می‌تواند در پژوهش‌های دیگر نیز به عنوان روشی کارآمد به کار رود.
تقدیم، سپاس و احترام به همۀ نویسندگان و پژوهشگرانی که از یافته‌های آنان در فرایند تدوین و نگارش این اثر بهره برده شده است. از همکاری صمیمانه آقای دکتر عارف امیری که بدون کمک‌های بی‌دریغشان امکان نگارش و چاپ این کتاب وجود نداشت قدردانی می‌شود. از سرکار خانم مرضیه توماج‌نیا که زحمت بازخوانی متن را عهده‌دار شدند و مدیریت انتشارات ساکو جناب آقای باقر غلامی کلیشمی و همکارانشان که در چاپ این اثر ما را یاری کردند، سپاسگزاری می‌شود.
آناهیتا پرتوی و حسین قاسمی
بهار 1400
تحلیل گفتمان نقش‌گرا و دستور نقش‌گرا 12
ضرورت و اهمیت گفتمان‌های ادبیات منظوم. 15
شرح حال سعدی، ابتهاج و ملاعلی فاخری.. 18
فصل دوم: تاریخچه پژوهش تحلیل گفتمان نقش‌گرای متون فارسی
تاریخچه پژوهش‌های غیر ایرانی.. 27
فصل سوم: تحلیل گفتمان متون تعلیمی و غنایی
فصل چهارم: تحلیل گفتمان اشعار عاشقانه و نظام گذرایی
تحلیل گفتمان اشعار عاشقانه. 48
نمونه‌های کاربرد انواع فرایند در پیکره گفتمان عاشقانه. 49
تحلیل نظام گذرایی در اشعار سعدی.. 50
بسامد و توزیع انواع فرایند در اشعار سعدی.. 72
تحلیل نظام گذرایی در اشعار ابتهاج.. 74
بسامد و توزیع انواع فرایند در اشعار ابتهاج.. 92
توزیع انواع فرایند در گفتمان عاشقانه. 94
تحلیل گفتمان اشعار تعلیمی.. 97
نمونه‌های کاربرد انواع فرایند در گفتمان تعلیمی.. 97
تحلیل نظام گذرایی در گزیده مرثیه. 98
توزیع انواع فرایند در گفتمان تعلیمی ملافاخر. 101
مفهوم‌سازی «غم» در گفتمان تعلیمی.. 105
غم درد و بلا و مصیبت است... 109
توزیع انواع استعاره غم در گفتمان تعلیمی.. 114
فصل پنجم: ارزیابی تحلیل‌های کمی و کیفی
پرسش سوم: بازنمایی گفتمان تعلیمی در گزیده اشعار و گزیده مرثیه چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟ 122
پرسش چهارم: مفهوم‌سازی غم در گفتمان تعلیمی به چه شیوه‌هایی صورت گرفته است؟. 123
| نویسنده | آناهیتا پرتوی و حسین قاسمی |
| ناشر | ساکو |
| نوبت چاپ | یکم |
| شابک | 978-600-479-119-9 |
| قطع کتاب | وزیری |
| تعداد صفحات | ۱۳۰ |
| قیمت | ۷۵,۰۰۰ تومان |
| زبان کتاب | فارسی |
| تاریخ ثبت در سایت | ۹ خرداد ۱۴۰۰ |
