«آیا چیزی مهمتر از شناخت خودمان، گذشته

 و جامعه‌مـان و زنـدگـی‌مــان هـست؟»

پیشگفتار

با عنایت حق تعالی و علاقه‌ای که به تدریس درس «میراث فرهنگی ایران» داشتم و از سویی تقاضای برخی از همکارانی که از جزوه بنده در تدریس استفاده می‌کردند و تقاضای دانشجویان، به جمع‌آوری و ویرایش جزوه‌های مربوط به میراث فرهنگی ایران مطابق با سرفصل‌های دانشگاهی پرداختم تا انشاءا... در راهی قدم گذارم که از میراث مادی و معنوی ایرانیان در طول تاریخ بلند و پرآوازه‌اش گلی بچینم و در اختیار علاقه‌مندان به افتخارات و شگفتی‌های فرهنگ و هنر ایران تقدیم نمایم.

آنچه در رهگذر مطالعه، تحقیق و تدریس این مباحث برایم جالب بود عموماً سه نگرش بر بسیاری از کارهای تحقیقی و تألیفی نویسندگان و پژوهشگران این عرصه غالب بود؛ اول اینکه بسیاری از پژوهشگران ایرانی متاسفانه به دلیل حس ناسیونالیستی و علاقه‌ای که به ایران دارند در شگفتی‌ها و عظمت‌های تاریخ و فرهنگ دیرین ایرانی غرق شده و بسیاری از مظالم، کوتاهی‌ها و ضعف‌ها را نادیده انگاشته و در تحلیل‌هایشان گرفتار یکسویه‌نگری و تعصب شده‌اند که طبیعتاً به تحقیقاتشان آسیب جدی وارد نموده است.

از سویی، برخی از محققان درست در نقطه مقابل گروه اول قرار گرفته و به بهانه دوری از تعصب و جانبداری، برای هر موضوع موفقیت‌آمیزی همیشه به دنبال یک علت یا عامل خارجی بوده‌اند که طبیعتاً این خود نیز نوعی گرفتار شدن در یکسویه‌نگری است که قطعاً ارزش پژوهش‌شان را تنزل می‌دهد.

نگاه سوم اینکه برخی از محققان به دلیل نگرش تخصصی به برخی از موضوعات، به بسیاری از مسائل و علل جانبی کم توجه بوده و چنان یک موضوع یا عامل را بزرگ و پررنگ نموده‌اند که گویی واقعاً عوامل دیگری برای یک رخداد یا واقعه وجود نداشته، که این هم به نوبه خود برای یک تحقیق علمی مضر است.

با اینکه کتب و جزوات مرتبط با باستان‌شناسی توسط اساتید متعددی تهیه شده است و هرکدام از زاویه خاصی به میراث فرهنگی ایران نگریسته‌اند اما به طور اخص و جامع کتابی که به میراث فرهنگی ایران پرداخته باشد پیدا نکردم. البته شایان ذکر است به دلیل تنوع و تعدد آثار فرهنگی ایرانی، شناخت و معرفی همه آنها به مجلدات بسیار زیادی نیاز دارد.

با توجه به ضرورتی که احساس می‌شد عزمم را جزم نموده و بیشتر با استفاده از منابع اینترنتی، نسبت به جمع‌آوری و جمع‌بندی مطالب در این زمینه اقدام نمودم که امیدوارم مفید فایده واقع گردد. در این کتاب فقط به طور گذرا به ابنیه فرهنگی، تاریخی و آثار هنری ایران اشاره نموده‌ام و الا بسط دادن هرکدام از آنها خود کتابی مفصل می‌طلبد.

خوشبختانه علیرغم همه نقدهایی که به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران می‌شود، اقدامات ارزشمندی در راستای حفظ و معرفی آثار فرهنگی ایران انجام داده و طبیعتاً باید بدانیم به دلیل بزرگ و غنی بودن سرزمین پهناور ایران، تلاش‌ها و برنامه‌های بسیار بیشتری می‌طلبد تا آن گونه که حق ایران و ایرانی است ادا شود.

امید است اثر حاضر هرچند خالی از اشکال نیست، راهی به سوی شناخت بهتر میراث فرهنگی ایران و ایرانیان برای محققان، اساتید و دانشجویان علاقه‌مند بگشاید. پیشاپیش دست همه دوستان، اساتید، باستان‌شناسان و محققان را که با نقدها و پیشنهادهای سازنده‌شان در جهت تصحیح و تکمیل این اثر یاری‌ام می‌نمایند، می‌بوسم و از طریق آدرس الکترونیکی omidman1387@gmail.com پذیرای نظرات ارزشمندتان می‌باشم.

این اثر گرچه ناچیز است اما اجر اندک آن در پیشگاه حضرت حق را به ارواح پاک پدر و مادرم که همچون شمعی روشنی‌بخش زندگی‌ام بوده‌اند و به همسر فداکار و فرزندان نازنینم که در سال‌های نگارش کتاب، کمتر در خدمت آنها بوده‌ و شکیبانه، بی‌من بودن را تحمل کرده‌اند، تقدیم می‌نمایم.

دکتر راشد جعفرپور کلوری

ویراست دوم کتاب

زمستان 1396

کتاب میراث فرهنگی ایران در پنج فصل براساس سرفصل های مصوب دانشگاه جامع علمی – کاربردی تدوین شده است و دربردارنده مطالب زیر است:

• میراث فرهنگی و سیر باستان‌شناسی در ایران و جهان
• آشنایی با هنر و تمدن ایران پیش از تاریخ
• آشنایی با فرهنگ و تمدن ایران قبل از اسلام
• آشنایی با هنر و معماری ایران بعد از اسلام
• آشنایی با بافت کلی شهرهای سنتی و شناسایی ویژگی‌های آنها

• دانلود نمونه سوالات درس میراث فرهنگی ایران (178 کیلوبایت)