پیشگفتار

انسان از دیرباز به چگونگی ارتباط با زیست جهان پیرامون خویش می‌اندیشیده است. تا قبل از تکامل حنجرۀ انسان، این ارتباط تنها از طریق آواها و حرکات اندام‌های مختلف بدن انسان صورت می‌گرفت. شاید اگر اجداد غارنشین ما می‌دانستند که با نقاشی‌های درون غارهای خود در دوران پارینه سنگی چه گام مهمی در شکل‌گیری ابزارهای ارتباطی آیندۀ ما که مهمترین و آشناترین آن زبان و گفتار می‌باشد برداشته‌اند و این اشکال ارتباطی در طی هزاران سال بعد، چه تغییرات شگرفی را پشت سر خواهند گذاشت، شگفت‌زده می‌شدند.

از نخستین نشانه‌های تصویری بشر در خط هیروگلیف تا زبان‌های نوشتاری بی‌شمار در قرن بیست و یکم، هزاران سال گذشته است. انسان قرن بیست و یکم با بی‌نهایت ابزار ارتباطی روبه‌روست و هر کدام به نوعی سعی در کوتاه کردن فاصله‌ها برداشته‌اند. رسانه‌های ارتباط جمعی فاصلۀ میان انسان‌ها را از چندین ماه و هفته و روز به چند ثانیه یا بهتر بگوییم به کسری از ثانیه کوتاه کرده‌اند. ابزارهای تکنولوژیک، اینترنت و رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی فاصلۀ میان ما و دانش در هر نقطه از جهان را به اندک زمانی در حدود فشار یک دکمه بر روی کیبورد لپ‌تاپ یا تلفن‌های همراه هوشمند نموده‌اند.

در این میان هر شخصی علاقمند به شکل خاصی از ارتباط است و در جهان پسامدرن کنونی، ما با لیست کاملی از ابزارهای ارتباطی احاطه شده‌ایم. در این بین نوع ویژه‌ای از این نوع ابزار از سال‌های ابتدایی پیدایش جوامع انسانی تا کنون همچنان یکه‌تاز است و آن ارتباط هنری است.

هر چند گونه‌های مختلف هنر مدرن در قرن بیستم تا زمان حاضر اساس را بر نوعی عدم ارتباط یا به بیان بهتر بر نوع دیگرگونه‌ای از ارتباط بنا نهادند، ولی در هیچ دورۀ تاریخی نمی‌توان از نقش پررنگ هنر به عنوان مهمترین کنش ارتباطی میان اقشار و طبقات مختلف جامعه و از تحولات سیاسی تا اقتصادی یا جنبش‌های دینی و فرهنگی چشم پوشید.

برخی هنر مدرن را حدوداً هنر قرن بیستم می‌دانند و سال 1905، یعنی زمان گشایش نمایشگاه «فُووها» در سال پاییز در پاریس را نقطۀ عزیمت خود می‌دانند. برخی دیگر، از جمله «کریستوفر ویتکومب»، پژوهشگر امریکایی هنر، معتقدند که هنر مدرن در دهۀ 1860 با نمایش تابلوی «ناهار در سبزه‌زار» اثر «ادوارمانه» در سال مردودهای پاریس آغاز می‌شود و حدوداً تا دهۀ 1970 ادامه می‌یابد.

فرقی نمی‌کند که کدام یک از این اتفاقات را مبدأ تاریخ شروع هنر مدرن بدانیم، زیرا با آغاز این «جریان» چگونگی ارتباط بین سه ضلع مثلث هنر، یعنی هنرمند، اثر و مخاطب دگرگون شد.

کتاب پیش رو سعی دارد به صورت اجمالی چگونگی این دگرگونی و تحول را واکاوی کند. تلاش بر آن بوده است که با زبانی گویا و فهم‌پذیر مفاهیم مهم هنری و ارتباطی مطرح شده و با توجه به نیاز روزافزون دانشجویان و دیگر افراد علاقمند به این مباحث برخی از نظریه‌های مطروحه در این گونه مباحث ذکر شود. در انتهای کتاب فصلی تحت عنوان اصطلاحات افزوده‌ام. قصدم از گنجاندن این فصل، ارائۀ توضیحی اندک پیرامون بعضی از اصطلاحات و واژگان مهم در هنر و ارتباطات است که در طول فصل‌های کتاب به آنها ارجاع و استناد شده و با توجه به هدف و عنوان مبحث، چنانچه در خود مطلب مربوطه آنها را توضیح می‌دادم منجر به چند پاره‌گی مطلب می‌گردید ولی با توجه به فحوای مطالب و اهمیت آنها، توضیحشان ناگزیر می‌نمود.

فروتنانه باور دارم که کتاب حاضر تنها شروعی کوچک برای سیر در دریای بیکران ارتباطات است و این شروع بدون شک خالی از اشکال نیست. با آغوش باز پذیرای نظرات سازنده و دلسوزانۀ همکاران دانشگاهی و اساتید محترم می‌باشم تا با نظرات کارشناسانۀ خویش این کتاب را در جهت هرچه پربارتر شدن سوق دهند.

در انتها از دوست و همراه همیشگی خویش، آقای محمد موسویان به پاس همدلی و از سرکار خانم آیناز کیانی که صبورانه و با دقت ویرایش بخش عظیمی از کتاب را بر عهده گرفتند تشکر می‌کنم.

                                                                                    میرحسین شماخی

                                                                                       زمستان 1394

 کتاب «هنر و ارتباطات» کاملا مطابق با سرفصل های دانشگاه جامع علمی کاربردی تدوین شده است و دربردارنده مطالب زیر است:

• تعریف هنر و زیبایی
•  آشنایی با هنر اسلامی و ایرانی
• انواع هنر
•  آشنایی با کاربرد هنر
• جامعه‌شناسی هنر و ارتباطات
• اصطلاحات

• دانلود بخش هایی از کتاب هنر و ارتباطات (241 کیلوبایت)