مقدمه

 

توسعه جوامع و پیشرفت تکنولوژی سبب افزایش صنایع و پدید آمدن مشاغل گوناگون در کشورها شده است. شناخت کافی از محیط کار به عنوان مکانی که بخشی از زندگی روزانه انسان در آن سپری می‌شود می‌تواند موجب رفاه و آسایش در محیط کار و خارج از آن شود زیرا هر محیط کاری هر چند که ساده به نظر آید می‌تواند در بر گیرنده عوامل یا شرایطی باشد که سلامت انسان را تهدید کند. شناخت عوامل تهدیدکننده سلامت کارکنان در محیط کار و راه‌های مقابله با آن‌ها و یا به طور کلی توجه کافی به ایمنی و بهداشت در محیط کار دارای فوائد پرشماری برای کارفرمایان و کارکنان است که از آن جمله می‌توان به مواردی مانند افزایش روحیه‌، کاهش فشار کار، کاهش جراحات و صدمات، کاهش حوادث، افزایش و حفظ رفاه و سلامتی، افزایش کیفیت و بهره‌وری، افزایش کارایی کارکنان، کاهش خطاها، کاهش مخارج درمانی کارگران و کاهش مخارج تولید و غیره اشاره کرد. از این رو در مجموعه پیش رو با انتخاب گروه هدف کارکنان و کارفرمایان و صنعت آموزان و دانشجویان مراکز علمی – کاربردی تلاش شده است تا عوامل و شرایط تهدید کننده سلامت در محیط کار و راه‌های کنترل این عوامل به زبان ساده با نگاه کاربردی بیان گردد.

در اینجا لازم می‌دانیم از دانشجویان دانشگاه‌ علمی کاربردی علوم و فنون قزوین که انگیزه تهیه این کتاب را در ما ایجاد کردند، تشکر کنیم. همچنین از ریاست محترم مرکز علمی کاربردی علوم و فنون قزوین جناب آقای بابایی و مدیریت محترم انتشارات ساکو جناب آقای غلامی کلیشمی که از چاپ و نشر این اثر استقبال و حمایت کردند، سپاسگزاری می‌نماییم. بدون شک این مجموعه خالی از ایراد و اشکال نمی‌باشد، خوشحال می‌شویم که اساتید و دانشجویان گرامی، انتقادات و نظرات سازنده خود را با ما در میان بگذارند تا در چاپ‌های بعدی مورد استفاده قرار گیرد.

کتاب ایمنی و بهداشت در محیط کار دربردارنده مطالب زیر است:

•  آغاز حرکت ایمنی در جهان و هدف آن
• آب و فاضلاب های صنعتی
• حوادث ناشی از کار
• آتش
• تجهیزات حفاظت فردی
• بهداشت کار و ارگونومی
• بیماری های شغلی و مراقبت های بهداشتی و درمانی شاغلین
• عوامل شیمیایی محیط کار
• تاسیسات و تسهیلات بهداشتی کارگاه
• سازمان ها و قوانین کار
• کمک های اولیه
• عوامل زیان آور فیزیکی

 

 

پیشگفتار................................................................................................ 6

 

فصل 1: آغاز حرکت ایمنی در جهان و هدف آن

آغاز حرکت‌های ایمنی در جهان..................................... 8

هدف از اجرای برنامه‌های ایمنی..................................... 9

طرح‌ریزی و برنامه‌ریزی............................................... 9

تعاریف ایمنی......................................................... 10

 

فصل 2: آب و فاضلاب‌های صنعتی

تهیه آب شرب و مصرف در کارخانه‌ها............................ 14

خواص فیزیکی آب................................................ 14

خواص شیمیایی آب.............................................. 16

خواص بیولوژیکی آب............................................. 18

آلودگی و عوامل آلوده‌کننده آب..................................... 19

تهیه آب شرب کارخانجات....................................... 20

استانداردهای آب شرب........................................... 20

تصفیه آب............................................................. 22

تصفیه فیزیکی...................................................... 22

تصفیه شیمیایی.................................................... 22

گندزدایی آب....................................................... 22

تصفیه پیشرفته..................................................... 23

دفع فاضلاب‌های بهداشتی و صنعتی............................... 23

BOD................................................................ 24

COD................................................................ 25

TOC................................................................ 25

SS.................................................................... 25

DO................................................................... 25

تصفیه فاضلاب صنعتی............................................ 25

تخلیه فاضلاب‌های صنعتی تصفیه شده در محیط زیست. 27

دفع زباله‌های صنعتی................................................ 29

مدیریت پسماند یا زباله........................................... 30

آشنایی با زباله‌های خطرناک..................................... 32

 

فصل 3: حوادث ناشی از کار

مقدمه.................................................................. 36

تعریف حادثه ناشی از کار و اهمیت آن........................... 36

عوامل ایجاد حادثه................................................... 38

اعمال ناایمن........................................................ 38

شرایط ناایمن....................................................... 39

فاکتورهای مؤثر در بروز اعمال و شرایط ناایمن.................. 39

هزینه حوادث.......................................................... 41

هزینه‌های مستقیم................................................. 41

هزینه‌های غیر مستقیم........................................... 42

پیشگیری و کنترل حوادث ناشی از کار............................ 42

 

فصل 4: آتش

مقدمه.................................................................. 46

شرایط به وجود آمدن و عوامل مؤثر در ایجاد آتش.............. 46

انواع آتش............................................................ 47

محصولات آتش...................................................... 48

روش‌های کلی خاموش کردن آتش............................... 48

مواد خاموش‌کننده حریق........................................ 49

سیستم‌های اعلام و اطفاء آتش................................. 50

دیگر ابزارهای خاموش‌کننده آتش............................. 54

 

فصل 5: تجهیزات حفاظت فردی

مقدمه.................................................................. 58

اهمیت استفاده از وسایل حفاظت فردی........................... 58

محدودیت‌های استفاده از تجهیزات حفاظت فردی.............. 58

تجهیزات حفاظت فردی دست و بازو.............................. 60

تجهیزات حفاظت فردی پا.......................................... 61

کفش ایمنی......................................................... 61

تجهیزات حفاظت فردی سر......................................... 63

انواع کلاه ایمنی.................................................... 63

تجهیزات حفاظت فردی چشم و صورت........................... 64

تجهیزات حفاظت دستگاه تنفسی.................................. 66

تجهیزات حفاظت فردی تنه......................................... 67

تجهیزات حفاظت سیستم شنوایی.................................. 68

تجهیزات حفاظت در برابر سقوط................................... 69

 

فصل 6: بهداشت کار و ارگونومی

تاریخچه بهداشت کار............................................... 74

تعریف و اهداف بهداشت حرفه‌ای.................................. 75

برنامه‌های بهداشت حرفه‌ای......................................... 75

ارگونومی............................................................... 77

سطح کار و ارتفاع دسترسی........................................ 78

حمل بار به شیوه دستی.............................................. 78

حالت ایمن در بلند کردن و حمل بار............................... 80

ارگونومی دست افزارها............................................... 81

اصول ارگونومی در طراحی دست افزارها..................... 82

نوبت کاری............................................................ 84

ارگونومی کار با رایانه................................................ 85

 

فصل 7: بیماری‌های شغلی و مراقبت‌های بهداشتی و درمانی شاغلین

عوارض ناشی از عدم رعایت ارگونومی............................ 87

بیماری‌های شغلی.................................................... 90

تعریف بیماری شغلی.............................................. 90

انواع بیماری شغلی................................................ 90

بیماری‌های شغلی از نظر اعضای بدن......................... 93

اهداف انجام معاینات پزشکی (قبل از استخدام، دوره‌ای و اختصاصی)------------------------------------------------------------------------------------------ 101

معاینات پیش از استخدام...................................... 102

معاینات دوره‌ای.................................................. 102

معاینات اختصاصی.............................................. 103

معاینات در هنگام بازگشت به کارمجدد.................... 103

 

فصل 8: عوامل شیمیایی محیط کار

آلاینده‌های شیمیایی............................................... 106

تعاریف............................................................... 106

راههای ورود و انتشار عوامل شیمیایی در بدن................. 108

پوست.............................................................. 108

دستگاه تنفس.................................................... 108

دستگاه گوارش................................................... 108

عوارض عوامل شیمیایی از نظر فیزیولوژیک..................... 108

عوامل شیمیایی فلزی.............................................. 109

سرب (pb)....................................................... 109

جیوه (Hg)....................................................... 110

آرسنیک (As)................................................... 110

کروم(Cr)......................................................... 110

کادمیوم(cd)..................................................... 111

منگنز (Mg)..................................................... 111

نیکل (Ni)........................................................ 111

سلنیوم (Se)..................................................... 111

فسفر(P)........................................................... 112

هیدروکربن‌های آروماتیک یا معطر............................... 112

بنزن................................................................. 112

تولوئن.............................................................. 113

زائلین............................................................... 113

متیل بروماید...................................................... 113

اتیل گلیکول...................................................... 113

متول (C₆H₅OH)............................................. 114

الکل اتکیک یا اتانول............................................ 114

گازها، ترکیبات آلی و مواد قلیایی................................. 114

گازهای محرک.................................................... 114

گازهای خفه‌کننده............................................... 115

گازهای سمی..................................................... 115

گازهای اشک‌آور.................................................. 116

برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی............................... 116

کنترل عوامل شیمیایی محیط کار................................ 118

کنترل محیطی................................................... 119

کنترل فردی...................................................... 119

 

فصل 9: تأسیسات و تسهیلات بهداشتی کارگاه

مقدمه................................................................ 124

تأسیسات بهداشتی کارگاه......................................... 124

ساختمان کارگاه................................................. 124

شرایط نرده یا حفاظ‌های کارگاهی........................... 125

شرایط پله......................................................... 125

شرایط نردبان..................................................... 125

رنگ ساختمان.................................................... 126

تسهیلات بهداشتی در محیط کار................................ 126

آشپزخانه........................................................... 126

سالن غذاخوری یا سلف سرویس............................. 127

حمام................................................................ 128

رختکن............................................................. 128

توالت............................................................... 129

دستشویی......................................................... 129

سایر تسهیلات بهداشتی مورد نیاز........................... 130

اصول نگهداری مواد غذایی در کارگاه........................... 130

کنترل حشرات و جوندگان موذی.................................. 131

مبارزه با مگس خانگی.......................................... 132

مبارزه با پشه‌ها................................................... 132

مبارزه با سوسک‌ها............................................... 133

مبارزه با موش..................................................... 134

کنترل بیماری‌های واگیر و عوامل بیماری‌زا در محیط کار.... 135

 

فصل 10: سازمان‌ها و قوانین

مقدمه................................................................................................. 140

سازمان بین‌المللی کار............................................. 140

منشور سازمان بین‌المللی کار................................. 140

کنفرانس بین‌المللی کار......................................... 141

هیأت مدیره....................................................... 141

دفتر بین‌المللی کار.............................................. 142

قانون کار جمهوری اسلامی ایران................................ 142

 

فصل 11: عوامل زیان‌آور فیزیکی

مقدمه................................................................ 146

صدا................................................................... 146

اثرات سر و صدا روی انسان.................................... 147

حدود مجاز مواجهه با صوت................................... 148

کنترل سر و صدا................................................. 148

روشنایی.............................................................. 148

ویژگی‌های سیستم روشنایی مطلوب........................ 149

سیستم‌های تأمین روشنایی................................... 149

استاندارد روشنایی در قسمت‌های مختلف کارگاه و در کارهای مختلف       150

گرما................................................................... 150

 

فصل 12: کمک‌های اولیه

مقدمه................................................................ 156

شرایط اضطراری.................................................... 157

ارزیابی بیمار یا مصدوم............................................ 158

ارزیابی اولیه....................................................... 158

بررسی گردش خون............................................. 160

ارزیابی ثانویه...................................................... 160

خونریزى.............................................................. 161

خونریزى خارجى................................................ 161

خونریزی داخلی.................................................. 162

خونریزی بینی.................................................... 163

زخم................................................................... 163

زخم باز............................................................. 163

زخم بسته......................................................... 164

قطع عضو.......................................................... 164

سوختگی............................................................. 164

انواع سوختگی.................................................... 164

انواع سوختگی از نظر عمق سوختگی...................... 165

پانسمان و بانداژ.................................................... 167

مسمومیت............................................................ 168

آسیبهاى نقاط بدن................................................. 169

آسیب به سر...................................................... 169

زخم سر............................................................ 169

آسیب چشمی.................................................... 170

شکستگی بینی................................................... 172

آسیب به قفسة سینه............................................ 172

آسیب به استخوان، مفصل و عضله........................... 173

آتل‌بندی............................................................. 174

حمل مصدوم........................................................ 176

عوامل مؤثر بر سلامت............................................. 177

تغذیه............................................................... 177

ورزش و تحرک بدنی............................................ 178

دخانیات............................................................ 179

عوامل روانی و اجتماعی........................................ 180

منابع و مآخذ....................................................... 182

نویسنده	جواد ترکاشوند
ناشر	ساکو
نوبت چاپ	دوم
تاریخ چاپ	۱۳۹۴
شابک	978-600-7270-75-2
قطع کتاب	وزیری
تعداد صفحات	۱۸۲
قیمت پشت جلد	۱۳۰,۰۰۰ تومان
قیمت فروش	۱۲۰,۰۰۰ تومان
زبان کتاب	فارسی
تاریخ ثبت در سایت	۲۳ اسفند ۱۳۹۳

شما میتوانید از طریق فرم زیر نظر خود را بیان نمایید:

نام
ایمیل
نظر شما
کد امنیتی	(حروف بزرگ و کوچک یکسان است)

• دانلود بخش هایی از کتاب ایمنی و بهداشت در محیط کار (594 کیلوبایت)