کتاب حاضر که جهت تدریس در مراکز علمی و دانشگاهی گردآوری شده است می‌تواند مرجع مناسبی برای درس زبان و ادبیات فارسی دانشگاهی باشد.

در گزینش مطالب کتاب اصل بر زیباگزینی و به‌گزینی اشعار و متون بوده است و زیبایی و دلنشینی مطالب انتخاب شده ـ از تمامی دورانهای ادب فارسی که در کتاب آمده است ـ قبل از هر چیز مدنظر بوده است اما با این اوصاف سعی شده است که گزینش مطالب به‌گونه‌ای باشد که قابل استفاده داوطلبان مقاطع کاردانی و کارشناسی باشد و دانشجویان مقطع کاردانی بتوانند با مطالعه کتاب به سطح بالایی از آمادگی برای شرکت در آزمون کاردانی به کارشناسی برسند.

کتاب در دو بخش و شش فصل تنظیم شده است :

بخش اول کتاب شامل دو فصل نظم و نثر فارسی می‌باشد که به صورت مجزا در دو فصل جداگانه آورده شده است و تقریباً در برگیرنده نمونه‌هایی از نظم و نثر تمامی دورانهای ادب فارسی است.

بخش دوم کتاب دربرگیرنده کلیات ادبی (سبک‌شناسی، نگارش فارسی، آرایه‌های ادبی و دستور زبان فارسی) است که البته با توجه به نیاز مخاطب سعی شده است که در مباحث سبک‌شناسی و نگارش فارسی، بنا برخلاصه‌نویسی باشد اما در باب آرایه‌های ادبی و دستور زبان فارسی مباحث به صورت مفصل و مشروح مورد بحث قرار گرفته است.

در خاتمه ضمن تقدیر و تشکر خالصانه از همة کسانی که در آماده شدن این مجموعه یاری کردند خصوصاً خانم زهرا قربانی‌پور که روخوانی مجموعه را به عهده گرفتند اذعان می‌داریم، همچنانکه هر نوشته‌ای که از عقل ناقص و محدود بشری نشأت گرفته باشد خالی از اشکال نیست، بی‌تردید این مجموعه نیز دارای اشکالات و نقایصی است که برای اصلاح آن در چاپهای بعدی دست یاری به سوی شما اساتید و همکاران گرانقدر و همچنین دانشجویان عزیز دراز می‌کنیم، باشد که بر ما منّت گذاشته و اشکالات و نقایص موجود در کتاب را با انتشارات ساکو (66572692-021) در میان بگذارید.

کتاب گوهر ادب فارسی که در سایت دانشگاه جامع علمی کاربردی به عنوان منبع درس ادبیات معاصر معرفی شده است، دربردارنده مطالب زیر است:

• گزیدة نظم و نثر فارسی
• سبک‌شناسی
• مکتبهای ادبی اروپایی
• انواع نظم
• آرایه‌های ادبی
• نگارش فارسی
• دستور زبان فارسی

 

مقدمه

بخش اول : گزیدة نظم و نثر فارسی

فصل اول : نظم فارسی

فردوسی

آغاز کتاب.................................................................................... 12

ستایش خرد و دانش ............................................................... 13

داستان به دنیا آمدن زال........................................................... 13

غمنامه رستم و سهراب .......................................................... 15

رودکی

سرای سپنج ................................................................................ 19

پند زمانه ..................................................................................... 20

کردار جهان ................................................................................ 20

فرخی سیستانی

بهار ............................................................................................... 20

منوچهری دامغانی

ابر آذاری برآمد از کران کوهسار .......................................... 21

ناصرخسرو

درخت تو گر بار دانش بگیرد ............................................. 22

روزی ز سر سنگ عقابی به هوا خاست ............................ 23

سنایی غزنوی

شناخت آدمی از حقیقت ....................................................... 24

عیب نقاش می‌کنی .................................................................. 25

پسر احول ................................................................................... 25

خیام

چند رباعی ................................................................................. 26

خاقانی

ایوان مداین ................................................................................ 28

نظامی

خلاصه داستان خسرو و شیرین ........................................... 29

فرید‌الدین عطار نیشابوری

شیخ صنعان ................................................................................ 38

حکایت دیوانه و پادشاه.......................................................... 41

ققنوس.......................................................................................... 42

سعدی

ادیم زمین سفرة عام اوست .................................................. 43

سلطان محمود و ایاز .............................................................. 44

همه عمر برندارم ...................................................................... 44

ای ساربان آهسته رو ................................................................ 45

بنشینم و صبر پیش گیرم ... .................................................. 45

مولوی

نی نامه ......................................................................................... 47

نگریستن عزرائیل بر مردی ................................................... 48

هیچ وازر...................................................................................... 49

هر نفس آواز عشق ................................................................. 49

صورتگر نقّاشم .......................................................................... 50

ای عاشقان ... ............................................................................ 50

ای یوسف خوشنام ما ............................................................. 51

ما ز بالاییم و بالا می‌رویم ...................................................... 51

حافظ

ای پادشه خوبان ... ................................................................. 52

سرو چمان من چرا ... ............................................................ 52

جام جم ... ................................................................................. 53

بار امانت ... ............................................................................... 53

جلوه‌ در محراب و منبر ......................................................... 54

جامی

یاد روی تو ................................................................................ 55

عزّ آزادی و آزادگی ................................................................. 55

محنت قرب ............................................................................... 56

شیخ بهایی

در نکوهش مناصب دنیوی ................................................... 57

تا کی به تمنای وصال تو یگانه ............................................ 58

صائب تبریزی

غزلی از صائب .......................................................................... 59

تک بیتهایی از صائب ............................................................. 59

محتشم کاشانی

بخشی از ترکیب‌بند.................................................................. 61

وحشی بافقی

شرح پریشانی............................................................................. 63

 

فروغی بسطامی

مردان خدا پرده ... .................................................................. 65

کی رفته‌ای ز دل ... ................................................................. 65

ملک‌الشعرای بهار

مرغ سحر..................................................................................... 66

مرغ اسیر....................................................................................... 66

دماوندیه ...................................................................................... 67

دهخدا

یاد آر ز شمع مرده یاد آر ..................................................... 68

فرخی یزدی

افسانۀ شیرین........................................................................... 70

جان فدای آزادی ...................................................................... 70

ایرج میرزا

شراب............................................................................................ 71

حق استاد .................................................................................... 71

کارگر و کارفرما ........................................................................ 72

نیما یوشیج

می‌تراود مهتاب ........................................................................ 73

ققنوس.......................................................................................... 74

آی آدمها ..................................................................................... 76

احمد شاملو

غزلی در نتوانستن .................................................................... 78

شبانه ............................................................................................. 79

مرگ نازلی ................................................................................. 79

بودن ............................................................................................. 80

مهدی اخوان ثالث

کتیبه ............................................................................................. 81

قاصدک ....................................................................................... 84

زمستان ........................................................................................ 85

لحظة دیدار ................................................................................ 86

آواز کرک .................................................................................... 87

سهراب سپهری

پشت دریاها .............................................................................. 88

واحه‌ای در لحظه ..................................................................... 89

صدای ای پای آب ................................................................... 90

نشانی ........................................................................................... 94

فروغ فرخزاد

در برابر خدا ............................................................................... 95

تولدی دیگر ............................................................................... 97

رویا .............................................................................................. 99

حمید مصدق

باران .......................................................................................... 102

سیب ......................................................................................... 103

سیب (پاسخ شعر حمید مصدق) ..................................... 103

سیب (پاسخ دو شعر بالا) ................................................... 104

پروین اعتصامی

دیوانه و زنجیر ....................................................................... 106

قطعه‌ای بر سنگ مزار ........................................................... 107

لطف حق ................................................................................ 107

سیاوس کسرایی

آرش کمانگیر ......................................................................... 110

پرویز ناتل خانلری

عقاب ........................................................................................ 115

شهریار

حالا چرا ................................................................................... 118

نی محزون ............................................................................... 118

انتظار ......................................................................................... 119

هوشنگ ابتهاج

شبگیر ........................................................................................ 120

ترانه ........................................................................................... 121

هرکجا نامۀ عشق است ... .............................................. 121

مژده بده، مژده بده .............................................................. 122

فریدون مشیری

کوچه ........................................................................................ 123

آخرین جرعۀ این جام ..................................................... 125

شفیعی کدکنی

در این حصار بشکن ............................................................ 127

سفر به خیر .............................................................................. 127

حلاج ........................................................................................ 128

مهدی حمیدی شیرازی

مرگ قو .................................................................................... 129

در امواج سند ......................................................................... 130

رهی معیری

یاد ایامی .................................................................................. 134

مردم از درد و نمی‌آیی ... ................................................. 134

قیصر امین‌پور

لبخند آثار ................................................................................ 135

زندگی چیست؟...................................................................... 135

حسرت همیشگی .................................................................. 136

خاطرات ترک خورده........................................................... 136

فاضل نظری

ترس فرو ریختن .................................................................. 137

خداحافظی .............................................................................. 137

به سوی ساحلی دیگر .......................................................... 137

 

فصل دوم : نثر فارسی

ترجمه تفسیری طبری

قصه آفریدن آدم .................................................................... 140

تاریخ بیهقی

داستان بردار کردن حسنک وزیر ...................................... 141

اسرار التوحید

بهترین آفریدگان .................................................................... 147

حدیث دستار ......................................................................... 147

قابوسنامه

در پیری و جوانی ................................................................. 149

سیاستنامه

قاضی ستمکار ........................................................................ 152

انوشیروان و زنجیر عدالت ................................................. 155

کیمیای سعادت

شناختن دنیا ............................................................................ 156

در حقوق صحبت ................................................................ 157

تذکره‌الاولیا

بایزید بسطامی و مادر .......................................................... 158

جوامع الحکایات

ثمرة تواضع ............................................................................ 159

مناظرة ابراهیم با نمرود ........................................................ 159

عبید زاکانی

چند حکایت ........................................................................... 161

کشف الاسرار

عشق و ایمان .......................................................................... 163

سورة یوسف .......................................................................... 163

کلیله و دمنه

زاغ و کبک نخجیر ............................................................... 168

حکایت .................................................................................... 169

مرزبان‌نامه

داستان بوذرجمهر با خسرو ............................................... 170

داستان سه انباز راهزن .......................................................... 171

 

زادالعارفین

سخنان عارفانه ........................................................................ 172

گلستان

مقدمۀ گلستان در نعت خداوند ........................................ 173

گلهایی از گلستان .................................................................. 174

بخشایش الهی ........................................................................ 177

بهارستان

سه حکایت از بهارستان جامی .......................................... 178

منشآت قائم‌مقام

نامه ............................................................................................ 179

مناجات .................................................................................... 180

چرند و پرند

دمدمی ...................................................................................... 181

مشروطۀ خالی......................................................................... 182

جلال آل احمد

بچه مردم ................................................................................. 185

صادق هدایت

داش آکل.................................................................................. 190

محمد علی جمالزاده

فارسی شکر است .................................................................. 200

محمد علی اسلامی ندوشن

سیاووش .................................................................................. 210

عباس اقبال آشتیانی

آزادی قلم ................................................................................ 214

 

بخش دوم : کلیات ادبی

فصل اول : سبک‌شناسی

سبک چیست؟ ....................................................................... 220

الف) سبک‌شناسی نظم ........................................................ 221

سبک‌ خراسانی ....................................................................... 221

سبک عراقی ............................................................................ 222

سبک هندی (اصفهانی) ....................................................... 222

سبک بازگشت ادبی ............................................................. 223

سبک معاصر............................................................................ 223

ب : سبک‌شناسی نثر ............................................................ 224

نثر ساده یا مرسل .................................................................. 225

نثر مسجع ................................................................................ 225

نثر فنی و مصنوع .................................................................. 225

 

فصل دوم : مکتبهای ادبی اروپایی

کلاسیسیسم ............................................................................. 228

رمانتیسم ................................................................................... 228

رئالیسم ..................................................................................... 229

ناتورالیسم ................................................................................ 230

سمبولیسم ................................................................................ 230

سوررئالیسم ............................................................................. 231

 

فصل سوم: انواع نظم

قافیه............................................................................................ 234

ردیف........................................................................................ 235

قصیده........................................................................................ 235

غزل............................................................................................. 236

قطعه........................................................................................... 237

مثنوی......................................................................................... 238

رباعی......................................................................................... 238

دوبیتی........................................................................................ 238

مُسَمَّط........................................................................................ 238

ترجیع‌بند و ترکیب‌بند........................................................... 239

مستزاد........................................................................................ 240

چهارپاره .................................................................................. 240

شعر معاصر ............................................................................. 241

 

فصل چهارم : آرایه‌های ادبی

1ـ آرایه‌های بیانی

تشبیه ......................................................................................... 244

مجاز ......................................................................................... 246

استعاره ..................................................................................... 248

کنایه .......................................................................................... 250

2ـ آرایه‌های بدیعی

الف : آرایه‌های لفظی ........................................................... 250

سجع ......................................................................................... 250

جناس (تجنیس) ................................................................... 251

واج‌آرایی................................................................................... 252

عکس یا طرد .......................................................................... 252

ب) آرایه‌های معنوی ........................................................... 253

ایهام .......................................................................................... 253

مراعات نظیر (تناسب) ......................................................... 253

ایهام تناسب............................................................................. 254

اغراق ........................................................................................ 254

تشخیص (جانبخشی به اشیا) ............................................ 255

تلمیح ........................................................................................ 255

تضمین ..................................................................................... 255

تضاد (طباق ـ مطابقه) ......................................................... 255

تناقض ...................................................................................... 256

اسلوب معادله ........................................................................ 256

حس‌آمیزی .............................................................................. 257

حسن تعلیل ............................................................................ 257

لف و نشر ................................................................................ 257

 

فصل پنجم: نگارش فارسی

نگارش و نویسنده.................................................................. 260

شیوة تحقیق............................................................................. 261

گزارش‌نویسی......................................................................... 263

مقاله‌نویسی............................................................................... 265

داستان‌نویسی........................................................................... 266

فن ترجمه................................................................................. 271

رساله‌نویسی............................................................................. 272

نامه‌نگاری.................................................................................. 273

نشانه (علامت)گذاری........................................................... 281

شیوه املا (رسم‌الخط) فارسی............................................ 286

تصحیح جملات.................................................................... 298

 

فصل ششم : دستور زبان فارسی

جمله

تعریف جمله ............................................................................. 312

انواع جمله از نظر محتوا .................................................... 312

جمله اسمیه و جمله فعلیه ................................................. 313

جمله ساده و مرکب.............................................................. 313

تقسیمات دیگر جمله .......................................................... 314

شبه جمله ................................................................................ 315

حذف در جمله  .................................................................... 315

تجزیه (نوع)

اسم .............................................................................................. 316

عام و خاص ........................................................................... 317

معرفه و نکره .......................................................................... 317

ذات و معنی ........................................................................... 317

ساده و مرکب ......................................................................... 317

جامد و مشتق ......................................................................... 317

مفرد، جمع، اسم جمع ........................................................ 318

اسم مصغر ............................................................................... 318

مترادف، متشابه، متضاد ....................................................... 318

مصدر، اسم مصدر، حاصل مصدر .................................. 318

فعل ............................................................................................. 319

شخص ..................................................................................... 319

زمان .......................................................................................... 319

انواع ماضی ............................................................................. 320

انواع مضارع ........................................................................... 321

فعل مستقبل (آینده) ............................................................ 322

انواع دیگر فعل ...................................................................... 322

لازم و متعدی.......................................................................... 323

معلوم و مجهول .................................................................... 323

ساختمان فعل.......................................................................... 324

خاص و ربطی ....................................................................... 325

وجوه افعال............................................................................... 326

صفت........................................................................................... 327

صفات پیشین ......................................................................... 327

صفات پسین ........................................................................... 328

صفت ساده و مرکب............................................................. 329

صفت جامد و مشتق ............................................................ 329

صفت مطلق، برتر و برترین ............................................... 330

ضمیر............................................................................................ 331

ضمیر شخصی ....................................................................... 331

ضمیر مشترک ........................................................................ 331

ضمیر اشاره.............................................................................. 331

ضمیر پرسشی ........................................................................ 331

ضمیر تعجبی ......................................................................... 331

ضمیر مبهم .............................................................................. 332

قید................................................................................................ 332

حروف......................................................................................... 333

حروف نشانه ........................................................................... 333

حروف اضافه........................................................................... 333

حروف ربط ............................................................................ 333

کاربرد‌های مختلف حروف ................................................ 334

صوت.......................................................................................... 336

 

ترکیب (نقش کلمات)

1ـ نقش‌های اصلی

مسندالیه و مسند .................................................................... 337

فاعل........................................................................................... 339

مفعول ....................................................................................... 340

2ـ نقش‌های فرعی

متمم........................................................................................... 341

صفت و مضاف‌الیه ............................................................... 342

انواع اضافه................................................................................ 344

منادا ........................................................................................... 345

قید............................................................................................... 345

تمیز............................................................................................ 346

بدل ............................................................................................ 346

فهرست منابع و مآخذ ......................................................... 350

 

 

نویسنده	دکترمعصومه مولایی، باقر غلامی کلیشمی، سیده زهرا روحانی
ناشر	ساکو
نوبت چاپ	یازدهم
شابک	2-32-6067-600-978
قطع کتاب	وزیری
تعداد صفحات	۳۵۰
قیمت	۸۰,۰۰۰ تومان
زبان کتاب	فارسی
تاریخ ثبت در سایت	۲۴ اسفند ۱۳۹۳

شما میتوانید از طریق فرم زیر نظر خود را بیان نمایید:

نام
ایمیل
نظر شما
کد امنیتی	(حروف بزرگ و کوچک یکسان است)