کتاب برنامه‌ریزی اوقات فراقت براساس سرفصل های مصوب دانشگاه جامع علمی – کاربردی تدوین شده است و دربردارنده مطالب زیر است:            

• تعاریف و مفاهیم و اهمیت اوقات فراغت
• پیدایش اوقات فراغت، نظریه‌های متفکران
• سیر تحول اوقات فراغت در جهان و ایران
• دیدگاه‌ها و نظرات مختلف در خصوص اوقات فراغت
• اصول و مبانی برنامه‌ریزی اوقات فراغت
• عوامل مؤثر در نحوۀ گذران اوقات فراغت
• فعالیت‌های قابل اجرا در اوقات فراغت
• گروه‌های سنِّی متفاوت و اوقات فراغت
• نقش اوقات فراغت در گروه‌های جنسیتی
• دستگاه‌های اجرایی و نهادهای متولی اوقات فراغت
• کارکردهای اوقات فراغت   
• مصرف فراغتی رسانه‌ها در ایران

پیشگفتار مؤلف

در دنیای امروز انسان زیر سلطۀ فناوری‌، نیاز بیشتری به استراحت و آرامش دارد تا بتواند نگرانی‌های ناشی از زندگی دشوار ماشینی را التیام بخشد و با روحیه‌ای آماده‌تر به‌کار و تلاش سازنده و سودمند بپردازد که در این میان داشتن لحظاتی برای گذران فراغت ضروری به‌نظر می‌رسد. البته فراغت الزاماً به‌معنای تفریح و سرگرمی نیست بلکه دارا بودن لحظاتی که فرد بتواند به دور از اجبارهای اجتماعی و کاری به‌عملی بپردازد که آن را به میل خود انتخاب کرده است و پس از اتمام آن لحظات، فرد احساس نشاط و آرامش داشته باشد. برای داشتن اوقات فراغت مناسب، برنامه‌ریزی صحیح و منظم از اهمّیت زیادی برخوردار است‌.

زیرا بدون برنامه‌ریزی صحیح، فراغت به بطالت و بیهودگی خواهد گذشت‌. فراغت باتوجه به‌کارکردهای مثبتی که دارد عدم بهره‌گیری مناسب از آن به پیامدهای منفی خواهد انجامید‌.

امروزه به‌دلیل عدم آگاهی بسیاری از افراد از چگونگی گذران اوقات فراغت و برنامه‌ریزی برای آن و از سوی دیگر کمبود امکانات تفریحی‌، رفاهی و ... در جامعه، بسیاری از خانواده‌ها به شیوۀ مناسبی از فراغت خود بهره نمی‌گیرند‌. در نتیجه عدم فراغت و داشتن لحظاتی برای بازآفرینی جسم و روان، موجب عدم بازدهی بالای شغلی و تولیدی و نزول کیفیت زندگی افراد جامعه خواهد بود‌.

بنابراین بسیاری از نهادهای متولی در امر گذران اوقات فراغت باید بدانند که بدون فراغت مناسب، جامعه با مشکلات بی‌شماری روبه‌رو خواهد شد‌. با توجه به اهمیت اوقات فراغت و برنامه‌ریزی آن، در کتاب حاضر سعی بر آن است که مهم‌ترین معیارها‌، اصول و قواعدی که در برنامه‌ریزی برای گذران اوقات فراغت وجود دارد، بررسی شود‌.

این کتاب که بر طبق سرفصل‌های وزارت علوم‌، تحقیقات و فناوری دانشگاه جامع علمی- کاربردی برای دانشجویان رشته‌های مرتبط در 12 فصل تدوین شده که به‌ترتیب عبارت‌اند از‌:

فصل اوّل: ریشه‌های لغوی تعریف مفاهیم و اهمّیتی که اوقات فراغت در جامعۀ بشری دارد سپس آنچه که از سوی نظریه‌پردازان ارائه شده است، بررسی می‌شود‌.

فصل دوّم: به چگونگی پیدایش اوقات فراغت و نظریه‌های مختلفی که از سوی متفکران از فراغت و چگونگی پیدایش آن در دنیا وجود دارد اشاره می‌کند‌.

فصل سوّم‌: به سیر تحولات اوقات فراغت در جهان و ایران می‌پردازد‌.

فصل چهارم‌: دیدگاه‌ها و مکاتب مختلف در خصوص اوقات فراغت از جمله مکتب کنش‌، مکتب فرانکفورت و ... تحلیل می‌شود‌.

فصل پنجم‌: اهداف‌، ظرایف برنامه‌ریزی‌، نکات اساسی‌، اصول‌، معیارها و مراحل فراغت مورد بررسی واقع می‌شود‌.

فصل ششم‌: عوامل مؤثر د‌ر گذران اوقات فراغت که دو عامل فردی و اجتماعی را دربرمی‌گیرد در این فصل طبقه‌بندی می‌شوند‌.

در فصل هفتم‌: فعالیت‌هایی که در گذران اوقات فراغت قابل اجرا هستند بررسی می‌شوند.

فصل هشتم‌: به گروه‌های مختلف سنی متفاوت در امر گذران اوقات فراغت پرداخته می‌شود از جمله‌، گروه سنی کودک و نوجوان، جوان، میانسال و سالمند.

فصل نهم: اوقات فراغت و جنسیت مورد بررسی قرار می‌گیرد. اینکه زنان و مردان هرکدام در جامعه چگونه فراغت خود را سپری می‌کنند و در این مورد از چه موقعیت و امکاناتی برخوردارند.

فصل دهم‌: دستگاه‌های اجرایی و نهادهای متولی فراغت در جامعه مطالعه می‌شوند مانند: خانواده‌، آموزش و پرورش‌، دولت‌، نهادهای مذهبی و ...

فصل یازدهم‌: به مهم‌ترین کارکردها و پیامدهای فراغت می‌پردازد که عبارتند از: کارکردهای اجتماعی‌، روانی‌، فرهنگی و ...

فصل دوازدهم‌: نیز به مصرف فراغتی رسانه‌ها در ایران و ارتباط بین رسانه و فراغت افراد می‌پردازد‌.

نگارنده امیدوار است این کتاب مورد توجه و قبول صاحب‌نظران، دانش‌پژوهان و برنامه‌ریزان فراغتی جامعه و رهروان این رشته قرار گیرد.

Nasrin_danaie@yahoo.com

                                                                                                نسرین دانایی

1393

 

پیشگفتار مؤلف 5

فصل اوّل: تعاریف و مفاهیم و اهمیت اوقات فراغت7

ریشه لغوی فراغت8

تعاریف مختلف فراغت8

ارتباط کار و فراغت 12

اهمّیت اوقات فراغت.... 13

فصل دوّم: پیدایش اوقات فراغت، نظریه‌های متفکران.. 17

مقدّمه. 18

دیدگاه جامعه‌شناسان در مورد فراغت به معنای امروزی آن.. 21

فصل سوّم: سیر تحول اوقات فراغت در جهان و ایران.. 27

مقدمه. 28

دوره ماقبل شهرنشینی28

دوره شهرنشینی. 28

قرون اخیر... 29

اوقات فراغت در ایران.. 29

تاریخچه اوقات فراغت در ایران. 29

انواع فعالیت‌های فراغتی در عصر صفویه. 30

جشن‌ها و اعیاد. 30

سوگواری... 30

فراغت در جامعه امروز ایران.. 31

الگوهای فعالیت‌های فراغتی جوانان در ایران امروز. 32

جایگاه اینترنت در فراغت جوانان ایرانی... 33

اوقات فراغت در بین سایر اقشار جامعه در ایران امروز. 34

فصل چهارم: دیدگاه‌ها و نظرات مختلف در خصوص اوقات فراغت   37

دیدگا‌ه‌ها و نظریه‌های اندیشمندان در مورد اوقات فراغت.... 38

دیدگاه جامعه‌شناختی... 38

دیدگاه کنش (عمل) اوقات فراغت به‌عنوان آزادی... 38

دیدگاه ساختار‌گرا‌: اوقات فراغت به‌عنوان ابزار (کنترل) 39

دیدگاه مکتب فرانکفورت‌... 39

تحلیل‌های جنسیتی اوقات فراغت.... 40

پیر بوردیو و جایگاه سبک زندگی در اوقات فراغت.... 41

نظریه‌های جامعه‌شناسی مربوط به اوقات فراغت.... 42

ماکس کاپلان.. 42

نومیر. 42

ریمون آرون.. 42

استانلی پارکر. 43

ژوفر مازدیه. 43

جورج زیمل (تحلیل‌گر جامعه مدرن و کلان‌شهر‌) 43

فرد کولتر. 44

اگوست کنت.... 44

کارل مارکس..... 44

ژرژ فریدمن... 45

ابن خلدون.. 45

نظریه‌های روان‌شناسی دربارۀ اوقات فراقت.. 45

آلدفر. 45

مازلو. 45

اریک فروم. 46

اوقات فراغت از دیدگاه اسلام. 46

فصل پنجم: اصول و مبانی برنامه‌ریزی اوقات فراغت. 51

مقدّمه. 52

مبانی برنامه‌ریزی فراغتی... 52

اهداف برنامه‌های فراغتی... 54

فراغت و ظرایف برنامه‌ریزی برای فعالیت‌های فراغتی... 55

اصول حاکم بر گذران اوقات فراغت.... 58

اصل اول: تقلیل برنامه و کنترل و افزایش نظارت. 58

اصل دوم: نظارت با اهداف درونی کردن آن.58

اصل سوم: حفظ سازندگی و اجتناب از فساد و. تخریب 59

اصل چهارم: استفاده بهینه از امکانات.59

اصل پنجم: جبران کاستی‌ها. 59

اصل ششم: تناسب طول مدت فراغت.. 59

معیارهای برنامه‌ریزی... 59

فرصت‌ها و امکانات شهروندان در اوقات فراغت.. 59

فعالیت‌هایی که مردم در ایام فراغت خود انجام می‌دهند.... 60

علایق و نیازهای شهروندان در اوقات فراغت. 60

مراحل برنامه‌ریزی فعالیت‌های اوقات فراغت. 60

نیازهای انسان و برنامه‌ریزی فراغت. 62

عوامل تأثیر‌گذار بر مشارکت.... 63

فصل ششم: عوامل مؤثر در نحوۀ گذران اوقات فراغت.. 67

مقدّمه. 68

عوامل فردی... 68

سن و مرحلۀ زندگی... 68

عوامل اجتماعی و گذران اوقات فراغت.... 69

فصل هفتم: فعالیت‌های قابل اجرا در اوقات فراغت. 77

مقدّمه. 78

شیوه‌های فردی و غیرفعال گذران اوقات فراغت.... 80

شیوه‌های جمعی و غیرفعال گذران اوقات فراغت.... 81

شیوه‌های فردی و فعال گذران اوقات فراغت.... 81

شیوه‌های جمعی و فعال گذران اوقات فراغت.... 82

بازی و ورزش. 82

رفتن به سینما. 82

تئاتر. 83

دیدار و گفتگو با دوستان و اقوام. 83

شیوه‌های جمعی و فردی فعال اوقات فراغت.... 83

خرید کردن. 83

تفریحات بیرون شهری. 83

ورزش کردن. 84

رفتن به سینما و تئاتر. 84

قدم زدن و . 84

فصل هشتم: گروه‌های سنِّی متفاوت و اوقات فراغت. 87

مقدمه. 88

فراغت و کودکان و نوجوانان.. 90

ورزش و فراغت کودکان و نوجوانان.. 91

الگوی فراغت در دورۀ جوانی... 96

رفتارهای پرخطر برای دیگران.. 97

رفتارهای ضدّ اجتماعی... 97

پرخاشگری و سرکشی... 99

تخریب‌گری... 102

بزهکاری و جرم. 103

اوباشی‌گری . 105

رفتارهای پرخطر برای خود. 105

مصرف الکل. 106

سیگارکشی. 108

انگیزه‌های سیگارکشی. 110

مصرف مواد مخدر. 111

برنامه‌ریزی اوقات فراغت جوانان.. 113

سیاست‌ها و خط مشی‌های اجرایی... 114

بهینه‌سازی امکانات موجود و افزایش زیرساخت‌ها و امکانات فراغتی   114

توسعه کمّی و کیفی برنامه‌های فراغتی جوانان.. 115

برنامه‌ها و اقدامات اجرایی... 115

برنامه اصلاح نگرش و فرهنگ‌سازی. 115

برنامه تقویت نقش خانواده، نهادهای مدنی و بخش خصوصی در برنامه‌های فراغتی  116

برنامه بهینه‌سازی زیرساخت‌های فراغتی. 116

برنامه توسعه کمی و کیفی برنامه‌های فراغتی. 117

برنامه توانمندسازی ساختارهای اجرایی مرتبط با اوقات فراغت جوانان    117

الگوی فراغت در دورۀ میان‌سالی... 118

الگوی فراغتی سالمندان.. 118

اوقات فراغت سالمندان در ایران.. 119

نیازهای فراغتی سالمندان.. 120

وظایف در قبال سالمندان.. 121

ورزش‌های تفریحی و سالمندان.. 122

فواید ورزش‌های تفریحی برای سالمندان.. 122

ورزش‌های مناسب سالمندان.. 123

فصل نهم: نقش اوقات فراغت در گروه‌های جنسیتی. 127

مقدمه. 128

زنان، کار و اوقات فراغت. 130

هویت و فراغت زنان متخصص ایرانی.. 131

سرمایه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زنان متخصص. 131

اوقات فراغت گروه جنسیتی مردان.. 136

اوقات فراغت مردان ایرانی... 138

فصل دهم: دستگاه‌های اجرایی و نهادهای متولی اوقات فراغت. 141

مقدّمه. 14

توّجه به فرصت‌ها و امکانات شهروندان.. 144

فعالیت‌هایی که مردم در ایام فراغت خود انجام می‌دهند. 144

علایق و نیازهای شهروندان در اوقات فراغت.... 144

موانع و مشکلات فرهنگی گذران اوقات فراغت.... 146

سنت‌ها و عادت‌ها و آداب اجتماعی. 146

ناتوانی نهاد خانواده در مدیریت صحیح اوقات فراغت. 146

عدم آگاهی از مراکز فراغت و عدم آشنایی با این نوع مراکز از سوی مردم    147

عدم استفاده لازم از اوقات فراغت... 147

فصل یازدهم: مکارکردهای اوقات فراغت. 151

مقدّمه. 152

کارکرد اجتماعی اوقات فراغت.... 152

کارکرد روانی اوقات فراغت.... 153

کارکرد فرهنگی اوقات فراغت.... 155

اوقات فراغت و تأمین نیازها 155

نیاز به رفع استراحت و رفع خستگی. 155

نیاز به تفریح. 156

سرگرمی و ایجاد تنوع. 156

شکوفایی استعدادهای شخصی. 156

شکوفایی فردی و اجتماعی. 157

فصل دوازدهم: مصرف فراغتی رسانه‌ها در ایران. 161

مقدّمه. 162

کتاب... 164

روزنامه. 165

رادیو. 165

تلویزیون و ماهواره.. 167

اینترنت و بازی‌های کامپیوتری. 168

شبکه‌‌های اجتماعی.168

فهرست منابع و مآخذ. 173

نویسنده	دکتر نسرین دانایی
ناشر	ساکو
نوبت چاپ	سوم
تاریخ چاپ	۹۷/۰۱/۱۵
شابک	978-600-7270-48-6
قطع کتاب	وزیری
تعداد صفحات	۱۷۴
قیمت پشت جلد	۱۳۰,۰۰۰ تومان
قیمت فروش	۱۲۰,۰۰۰ تومان
زبان کتاب	فارسی
تاریخ ثبت در سایت	۲۵ اسفند ۱۳۹۳

شما میتوانید از طریق فرم زیر نظر خود را بیان نمایید:

نام
ایمیل
نظر شما
کد امنیتی	(حروف بزرگ و کوچک یکسان است)

• دانلود بخش هایی از کتاب برنامه ریزی اوقات فراغت (513 کیلوبایت)