مقدمه

انسان به واسطه خلقت خاص خود و داشتن مغزی پیچیده و ذهنی کنجکاو و پویا، شرایطی بسیار متفاوت‌تر از دیگر مخلوقات زنده داشته است. این ذهن پیچیده و بسیار فعال باعث شده است که انسان با وجود اینکه، بر اساس آثار به دست آمده تا زمان حاضر، جزء موجودات متأخر جهان است؛ ولی چنان شرایط زندگی خود را در همین دوره نسبتاً کوتاه تغییر داده که تصور آن شگفت‌آور می‌نماید. شاید بتوان گفت که بشر این همه را مدیون توان مغزی‌اش در مسئله سازی، ادراک، شناخت، مدل‌سازی ذهنی، درس گرفتن از گذشته، فرضیه‌سازی، آزمون فرضیه‌ها و در نهایت به کار بستن درس‌های آموخته شده از گذشته و سپس ارزیابی آن‌هاست. این که بشر در چه فرایندی و با چه ابزارهایی بدین مهم دست یافته است مطلب دیگری است. در این جا بحث حول این محور دور می‌زند که، فرایند طرح یک موضوعِ حاصل از کنجکاوی علمی- فلسفی بشر و یا مسائل رو در روی او در زندگی روزمره، یک پدیده منظم و دارای نظام مشخص و قابل تکرار و پایش است. امروز در همه جهان این یک امر پذیرفته شده است که تمامی پیشرفت‌های علمی، صنعتی، تکنولوژیکی، اقتصادی، محیطی، جامعه شناختی و ... در جوامع بشری تنها حاصل تحقیق و پژوهش مستمر است.

با این که موضوع این کتاب اشاره به الزامات و روش­های تحقیق است؛ باید اذعان کرد که خوشبختانه چاپ کتاب های مرتبط با این موضوع در سال­های اخیر در کشورمان رشد قابل توجهی داشته­اند. آنچه می­تواند به عنوان ویژگی این کتاب مورد توجه قرار گیرد تمرکز آن بر رشته­هایی است که به نوعی به محیط و مسائل آن مربوط هستند. رشته­هایی چون شهرسازی، معماری، طراحی منظر و نظیر آن­ها از جمله این موارد هستند. علت این تأکید آن است که، سعی شده است که در این کتاب فرایند تهیه و تدوین تحقیقات علمی و پایان نامه­های دانشگاهی، به ویژه در
رشته­های یاد شده، به نحو روشن­تر و کاربردی­تر بیان شوند. در این میان سعی شده است مثال­ها نیز اغلب از موضوع­های مربوط به محیط و فضای زیست انسان انتخاب شوند. این رویکرد با این هدف اتخاذ گردیده است که دانشجویان قادر باشند، ضمن رعایت استانداردهای جهان شمول، در فعالیت­های علمی و دانشگاهی خود، اعتبار و ارزش علمی کارهای پژوهشی و از جمله پایان­نامه­های خود را افزایش دهند. در طی چند دهه اخیر توجه بیشتر به نیازهای اجتماعی، محیطی و حرفه­ای باب مقولات جدیدی را در حوزه­ی تحقیقات معماری و شهرسازی باز نموده است. چنان که در نیم قرن اخیر و تحت تأثیر مسائل بسیار متنوع و پیچیده­ی زندگی شهری و توجه به استفاده صحیح از منابع انرژی و محیط زیست، موضوعاتی چون توجه به اقلیم، جنس و نوع مصالح ساختمانی، فرم و عملکرد، مسائل مرتبط با اقتصاد شهری، معضلات و آسیب­های اجتماعی، فرهنگی و روانشناختی در شهرها، مورد توجه برنامه­ریزان و طراحان شهری و همین­طور معماران قرار گرفته است. امروزه تحت تأثیر پیشرفت­های انسان در حوزه­های هوش مصنوعی، زبان­شناسی و روان­شناسیِ شناخت­گرایی و امثالهم، طراحی فضای زیست انسانی و پاسخ­های شهرسازانه و معمارانه به معضلات و نیازهای انسان، سمت و سویی تکثرگرایانه یافته است. از این رو توجه شهرسازان و معماران و همین­طور محققین ذی­ربط دیگر، به شناخت بهتر انسان و محیط او جلب گردیده و ادبیات روز شهرسازی و معماری با حوزه­های بین رشته­ای از قبیل اکولوژی، انسان­شناسی، جامعه­شناسی،
روان­شناسی و اقتصاد تعامل متقابل پیدا کرده است(برای نمونه ن. ک. به: محمودی، 1382: 39). به همین علت است که اهمیت پژوهش­ها در حوزه­های یاد شده، فزونی یافته و در آینده افراد و گروه­هایی که بیشتر با فرایندها و ابزارهای تحقیق علمی در عرصه­های برنامه­ریزی و طراحی شهری و محیطی آشنا باشند، قادر خواهند بود به نحو کامل­تر و کاربردی­تری به نیازهای جامعه پاسخ دهند. این کتاب با این هدف و رویکرد تدوین یافته است تا راهنمایی باشد، برای کلیه دانشجویان و پژوهشگران و به ویژه پژوهشگران رشته­های مرتبط با علوم و هنرهای محیطی. 

بدین ترتیب با توجه به نیازهای دانشجویان، این کتاب از 9 فصل تشکیل شده است. در فصل اول تعاریف علم، روش علمی، ویژگی­ها و انواع تحقیق مورد بحث قرار گرفته است. فصل دوم به تشریح ساختار و چارچوب یک گزارش تحقیق استاندارد و عیارمند اختصاص یافته است. در فصل سوم مفاهیم و انواع متغیرها و مقیاس­های مورد استفاده در تحقیق علمی مطرح شده­اند. در چهارمین فصل این کتاب روش­های تحقیق مورد بحث قرار گرفته­اند و در فصل پنجم نیز روش­های مختلف جمع­آوری انواع اطلاعات عرضه شده است. فصل ششم، در تداوم فصل پنجم، روش­های تجزیه و تحلیل اطلاعات و آمار کمی و کیفی را به نمایش گذاشته است. در فصل هفتم روش­های مختلف نمونه­گیری مطرح گردیده و در نهایت فصل­های هشتم و نهم به روش نگارش گزارش­های تحقیق و مقالات علمی و نیز روش ارائه شفاهی گزارش­های علمی و پایان نامه­های دانشگاهی اختصاص یافته است.

                                                                                                                        مؤلفان

                                                                                                                  پاییز 1391

کتاب روش تحقیق در مطالعات محیطی دربردارنده مطالب زیر است:

• علم، روش­های علمی و فرایند تحقیق
• ساختار و طرح پایان­نامه و گزارش تحقیق علمی
• عناصر اساسی تحقیق ؛ مفاهیم، متغیرها، مقیاس­ها
• روش­های تحقیق علمی
• روش­های جمع­آوری اطلاعات  
• روش­های تجزیه و تحلیل اطلاعات
• فنون نمونه­گیری و انواع آن
• نحوۀ تدوین ونگارش پایان­نامه
• روش ارائه پایان­نامه در جلسۀ دفاع

مقدمه

فصل اول : علم، روش­های علمی و فرایند تحقیق

مقدمه

تعریف علم.................................................................................... 8

تعریف روش و روش شناسی  ........................................... 10

تعریف روش علمی................................................................. 11

مفهوم تحقیق ............................................................................ 13

ویژگی­های تحقیق علمی ...................................................... 17

مراحل روش علمی پژوهش ................................................ 19

مقدمات شکل­گیری یک پژوهش ....................................... 20

کارکردهای تحقیق ................................................................... 21

انواع تحقیق ............................................................................... 22

فرایند انجام پژوهش ............................................................... 27

پارادایم­های تحقیق  ................................................................ 30

تبدیل یک موضوع به ایده تحقیق ..................................... 33

ملاحظات مهم در انتخاب یک عنوان پژوهشی ............. 33

 

فصل دوم : ساختار و طرح پایان­نامه و گزارش تحقیق علمی

مقدمه  ......................................................................................... 40

ساختار کلی پایان­نامه یا گزارش علمی استاندارد ........... 40

نحوه بهره­برداری از منابع....................................................... 60

تئوری( نظریه) .......................................................................... 61

واحد تحلیل .............................................................................. 64

روش نمونه­گیری و تعیین حجم نمونه ........................... 64

متغیرهای تحقیق  .................................................................... 65

روش­های جمع­آوری اطلاعات............................................ 67

روش تجزیه و تحلیل و پردازش داده­ها و اطلاعات.... 68

اعتبار تحقیق............................................................................... 69

چشم­انداز تحقیق  .................................................................. 73

پیش آزمون ................................................................................ 74

چارچوب نظری یا مبنای علمی تحقیق ............................ 75

فصل سوم: عناصر اساسی تحقیق ؛ مفاهیم، متغیرها، مقیاس­ها

مقدمه

مفاهیم  ....................................................................................... 78

متغیر و انواع آن  ...................................................................... 80

ساخت مقیاس­های اندازه­گیری متغیرها  ......................... 83

قابلیت تبدیل مقیاس­های اندازه­گیری  .............................. 87

 

فصل چهارم: روش­های تحقیق علمی

مقدمه

روش تحقیق ... ....................................................................... 90

مبانی نظری روش­های تحقیق کمّی و کیفی ... .............. 92

روش­های تحقیق با رویکرد کمّی­گرا ... .......................... 94

ویژگی‌های روش‌های تحقیق کمّی و پیمایشی  ............ 95

روش­های تحقیق کیفی ....................................................... 102

 

فصل پنجم: روش­های جمع­آوری اطلاعات

مقدمه

منابع کسب اطلاعات  ......................................................... 124

نحوه سود بردن از منابع در تحقیقات علمی ............... 125

انواع اطلاعات ........................................................................ 126

انواع روش­های جمع­آوری اطلاعات  ................................. 127

فصل ششم: روش­های تجزیه و تحلیل اطلاعات

مقدمه

چگونگی ساماندهی داده­ها و اطلاعات در فعالیت­های علمی و پژوهشی .............................. 148

تحلیل داده­ها ، آمار و اطلاعات  ..................................... 149

انواع شیوه­های تجزیه و تحلیل اطلاعات ..................... 150

انواع آزمون­های آماری ........................................................ 164

توصیف داده­ها....................................................................... 180

تحلیل روابط بین متغیرها  ... ........................................... 188

فصل هفتم: فنون نمونه­گیری و انواع آن

مقدمه

تعاریف و مفاهیم................................................................... 192

نمونه و رابطه آن با جامعه آماری...................................... 193

چرا نمونه­گیری درست ارزشمند و کارساز است؟ ..... 194

شیوه­های نمونه­گیری ........................................................... 195

اندازه نمونه و عوامل موثر در تعیین آن......................... 202

فصل هشتم: نحوۀ تدوین ونگارش پایان­نامه

مقدمه

نارسایی­های عمده در نگارش گزارش­های علمی و پایان­نامه­ها ................................ 212

شکل و ساختار کلی پایان­نامه و گزارش علمی............. 214

نمونه فصل­بندی یک پایان­نامه ......................................... 214

شماره­گذاری رساله .............................................................. 218

اندازه کلمات در عناوین پایان نامه .................................. 219

ارجاع نویسی ......................................................................... 220

فهرست منابع ......................................................................... 222

جایگاه پیوست و نقش آن در پایان نامه ........................ 227

روش نگارش مقالات علمی  ............................................ 227

فصل نهم: روش ارائه پایان­نامه در جلسۀ دفاع

مقدمه

جلسه ارائۀ شفاهی به عنوان یک گفتمان ....................... 236

تمرین و آمادگی برای یک دفاع تمام عیار.................... 238

شرایط آمادگی دانشجو برای حضور در جلسة
امتحان...................................................................................... 241

نحوه تنظیم رفتار مناسب در جلسة دفاعیه.................... 241

فهرست منابع و مآخذ    245

نویسنده	دکتر ناصر براتی،دکترزهره داوودپور و مرجان منتظری
ناشر	ساکو
نوبت چاپ	دوم
تاریخ چاپ	۱۳۹۳
شابک	978-600-7270-01-1
قطع کتاب	وزیری
تعداد صفحات	۲۵۱
قیمت پشت جلد	۱۷۰,۰۰۰ تومان
قیمت فروش	۱۵۵,۰۰۰ تومان
زبان کتاب	فارسی
تاریخ ثبت در سایت	۲۱ اسفند ۱۳۹۳

شما میتوانید از طریق فرم زیر نظر خود را بیان نمایید:

نام
ایمیل
نظر شما
کد امنیتی	(حروف بزرگ و کوچک یکسان است)

• دانلود بخش هایی از کتاب روش تحقیق در مطالعات محیط (199 کیلوبایت)